YAXŞI KİŞİNİN PEŞMANÇILIĞI

YAXŞI KİŞİNİN PEŞMANÇILIĞI
(Pritça)

Deyirlər kişi evin dirəyidir, ailənin bütün ağırlığını kişi çəkir. Bəzən bu ağırlığın altında canı çıxır, amma səsi çıxmır. Kişi olan evdə çörək də olur... Arvad evin ocağıdır, istisinə qazan da qaynayır, uşaqlar da qızınır. Arvad olan evdə xeyir-bərəkət də olur deyirlər...

***   ***   ***

Cəfər dostunu yanında, avtomobil qarajında işəyirdi. Cəbhədə bir yerdə vuruşmuşdular. Abid igid oğlan idi, batalyonda kəşfiyyat dəstəsinə rəhbərlik edirdi. Cəfər də onun dəstəsində idi, köhnə kişilər demiş, bir yerdə kəşfiyyata gedirdilər. 96-cı ildə cəbhədən qayıtdıqdan sonra Abid qardaşları ilə biznesə girişmişdi. Bakıda bir neçə marşrut xətti almış, böyük bir qaraj açmışdı. Əvvəl sürücülər öz mikro-avtobusları ilə marşrut xətlərində faizə işləyirdilər. Sonra Abid böyük kredit ala bildi, yeni mikro-avtobuslar gətirdi. Cəfəri də kəşfiyyata getdiyi, etibar etdiyi adam kimi, marşrut xətlərindən birinə rəis təyin etdi.

Cəfərin ailəsi kənddə, atasının yanında yaşayırdı. Cəbhədə olanda, iki-üç aydan bir gedirdi, pul-para aparırdı. Komandir Abid də sağ olsun, şərait yaradırdı. Abid Bakıda iş qurandan, onu da yanına cağırandan sonra Cəfər şəhərdə kirayə ev tutdu, ailəsini də yanına apardı. İşi ağırdı, bütün günü qarajda, işin üstündə idi. Avtobusların biri xarab olanda təmir etmək, yolda dayananda hadisə yerinə getmək, rəsmilərin birinə rüşvət vermək, o birinə hədə qorxu gəlmək, sürücülərdən pul yığmaq, verməyəni vurub yıxmaq... Cəfərin işi ağırdı, amma Abid ona yaxşı baxırdı. Gününə 10 şirvan verirdi, ətin, yağın kilosu 5 "məmməd" idi, camaat kef çəkirdi.

Cəfər cəbhədə olanda içən deyildi. Hətta uğurlu kəşfiyyatdan, erməni əsiri alandan sonra Abid ona bir stəkan tut arağını güclə icirərdi. Amma sürücülərə qoşulandan sonra arağa ilişmişdi, az qala, hər gün içirdi. Sürücülərdən ad günü olan vardı, gündəlik yaxşı qazanan vardı - içmək üçün hər gün bəhanə tapılırdı. Bəhanə olmayanda, Abid onları başına yığırdı, qarajda maşınlara, marşruta nəzarət edənlər onun qardaşları, bir də cəbhə yoldaşları idi. Onlarla hər həftə vurmağa dəyərdi... Bir sözlə, Cəfər hər gün evə gec, həm də "piyan" gəlirdii...

Cəfərin bir qızı, bir oğlu vardı, hələ məktəbə getmirdilər. Arvadı Nazlı tibb bacısı idi, amma işləmirdi. Səhər tezdən durur, Cəfərə yemək verirdi. Onu yola salır, sonra uşaqları durquzurdu. Uşaqları yedizdirir, içizdirir, bağçaya aparırdı. Evə qayıdanda bazarlıq edir, evdə yemək bişirirdi. Sonra iki balaca otağı süpürmək, silmək, paltar yumaq, corab yaymamaq, çatışmayan şey varsa, mağazaya qaçmaq... Beləliklə, axşam olurdu, heç balaca televizoru açmağa vaxt olmurdu. Sonra uşaqları bağçadan gətirirdi, yedirdirdi, içizdirirdi. Gecə yarı olurdu, uşaqlar hərəsi bir yanda yatıb qalırdı. Gecədən xeyli kecəndən sonra Cəfər gəliirdi... İnsafən vuranda qalmaqal salan deyildi. Gülürdü, qanışırdı, "bir gün tez gələcəm, sizinlə bulvara gəzməyə gedəcəm" deyirdi. "Uşaqlarla "funikulyora" minəcəyik, Dağüstü parkdan şəhəri seyr edəcəyik..." Vaxt gedirdi, günlər həftələrə, həftələr aylara çevrilirdi...

Günlərin bir günü Cəfər işdən tez cıxa bildi, evə tələsdi. Həmin gün bir qram da içməmişdi, sürücülərin məlum təkliflərini qulaqardına vermişdi. "Evdə uşaqlara söz vermişəm, onlarla gəzməyə gedəcəm, axşamı onlara həsr edəcəm" demişdi. "Rumka" yoldaşları mat qalmışdılar, amma üz vurmamışdılar. "Əgər fikrini dəyişsən, Həsənin yanındayıq, gecə yarısına kimi ordayıq" demişdilər. Cəfər evə gələndə Nazlını görmədi, "yəqin bağçaya uşaqların dalınca gedib" dedi. Amma stolun üstündə yazılı kağızı oxuyub fikrə getdi. "Cəfər, günorta üstü poçtallyon gəldi, kənddən teleqram gətirdi. Atamın vəziyyəti yaxşı deyil. Mən uşaqları bağçadan götürüb, rayona gedəcəm. Yemək "xolodelnikdə"dir. Axşam kəndə bizə zəng elə... Nazlı..."

Cəfər stolun yanındakı köhnə divanın üstünə çökdü, əllərini başının arasına aldı. "Ə, mən nə əclaf adamam?! Arvad uşağı az qala bir ildir Bakıya gətirmişəm, bir dəfə şəhəri gəzdirməmişəm, göstərməmişəm... Doğrudur bir dəfə Yeni ildə bacımgilə getmişdik, onu da axşamdan səhərə kimi yeznəmlə içdik, bayramı qeyd etdik. Səhər üstünü düzəltdik, sonra evə gəldik. Uşaqlar taksidən başqa yer görmədilər. Nazlı deyir, Bakı mən oxuyan müddətdən sonra çox dəyişib, tanıya bilmirəm. Belə insafsızlıq olar, bir dəfə aparmıram, gəzdirmirəm, göstərmirəm... Eybi yoxdur, qoy rayondan qayıtsınlar, hər gün işdən tez gələcəm, bütün axşamları ailəmə həsr edəcəm..."

Cəfər yorgun olur, oturan yeürdə yatır, birdən qapının zənginə ayılır. Qapıya yüyürür, görür uşaqlarla Nazlıdır. Nazlı izahat verir: "Bizim mikro-avtobusun çıxmağına yarım saat vardı, mən də vağzaldan kəndə zəng etdim. Anam dedi kişi dəf kimidir, işdədir. Biz teleqram-zad vurmamışıq. Mən də uşaqları götürdüm, evə qayıtdım". Cəfər çox sevinir, uşaqları öpüb oxşayır. Nazlı mətbəxə keçir, çay dəmləyir. Bir azdan stolun üstündə əməlli-başlı süfrə açılır. Cəfər ayağa qalxır: "Nazlı, mən yemək yeyəsi olmadım. Uşaqlar məni kafedə gözləyir. Siz yeyin, için, məni gözləməyin. Mən yəqin gec gələrəm..."

Qalib ARİF